Profilaktyka życia psychicznego to dość szerokie pojęcie i można w nie zmieścić wiele zagadnień. Według nas, aby osiągnąć i utrzymywać dobrostan psychiczny musi być zachowana w życiu równowaga i harmonia. Dziś zastanówmy się nad koncepcją work- life balance, czyli mówiąc w skrócie, równowagą między pracą a życiem prywatnym.
Work-life balance to pojęcie, które obecnie coraz częściej pojawia się w kontekście HR, zarządzania personelem, zdrowia psychicznego. Jest również tematem rozmów pracowników i kandydatów, a także konceptem wprowadzanym do prawa pracy.
Czym jest work-life balance
Według definicji jest stanem, w którym człowiek osiąga równowagę między pracą zawodową i życiem prywatnym. W ciągu dnia znajduje czas na rozwój swojej kariery, ale również na odpoczynek, realizację hobby, życie towarzyskie i rodzinne. I nie chodzi tu wcale o ilość godzin pracy (choć to też jest istotne), a raczej subiektywnym odczuciem pracownika.
Z historii wiemy, że nadmierna praca, przepracowanie doprowadza do wypalenia zawodowego i wszystkich z tym związanych konsekwencji. Work-life balance jest pojęciem, które zaczęło kształtować się na zachodzie w latach 70 i 80, gdzie badacze i pracodawcy dostrzegli, że przepracowani ludzie coraz częściej zgłaszają problemy ze zdrowym oddzieleniem życia zawodowego i prywatnego. Granica zaczęła się zacierać, a pracownicy coraz częściej chorować, być mniej wydajni w pracy, zniechęceni do życia, mniej kreatywni. Pamiętajmy, że tamte lata to rozwój wielu korporacji, które zaczęły narzucać standardy pracy.
Przez prawie 40 lat pojęcie to dojrzewało do tego, aby w tej chwili stać się przedmiotem coraz częstszych badań naukowców i wdrożeń rozwiązań pro work-life balance w korporacjach i firmach oraz prawie pracy, czego przykładem jest Dyrektywa Unijna work-life balance z 20 czerwca 2019 roku w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów.
Pandemia i rozpowszechnienie się pracy zdalnej pokazał również, że pojęcie work-life balance cały czas musi ewaluować i dostosowywać się do zmieniających wymogów rynku pracy i charakteru pracy.
Obecnie, w realiach globalnej gospodarki, w dużej mierze opartej na nowych technologiach i pracy zdalnej, pracownicy bardziej niż kiedykolwiek skarżą się na zatarcie granicy między pracą zawodową a czasem prywatnym, nieprzewidywalność godzin pracy, konieczność pracy poza uzgodnionymi godzinami (zwykle bez wynagrodzenia) i wynikające stąd negatywne skutki dla ich zdrowia fizycznego, psychicznego oraz życia prywatnego.
Jakże historia lubi się powtarzać, tylko w innych dekoracjach!
Work – life balance w praktyce
Równowaga między życiem prywatnym a zawodowym powinna leżeć po stronie zarówno pracodawców, jak i pracowników.
Po stronie pracodawcy
Obecnie coraz częściej pracodawcy wprowadzają udogodnienia i benefity, które mają zapewnić pracownikom lepsze warunki pracy np. możliwość pracy zdalnej, elastyczne godziny pracy, imprezy integracyjne, których celem jest poznanie się pracowników i budowanie dobrej atmosfery w firmie, organizacje szkoleń, ułatwieniu dostępu do opieki medycznej i pomocy psychologicznej, skrócenie dnia pracy np. w piątki, możliwość przyjścia z psem w niektóre dni, czy wydzielanie przestrzeni na pokoje relaksu w czasie pracy. Inicjatywy po stronie pracodawcy mogą być różnorodne.
W tej chwili muszą być one również dostosowywane do zmieniających się warunków pracy, jak pracy zdalnej w domu i wszystkich z tym związanych konsekwencji . A to już wyzwanie na miarę XXI wieku! Bo koncept pracy zdalnej, a co za tym idzie pokusa pracodawcy, aby w związku z tym wymagać od pracownika ciągłej gotowości, nawet po godzinach pracy, jest duża i powszechna. I w wielu firmach stała się niezdrowym standardem.
A po stronie pracownika?
I tu zaczyna się prawdziwa praca nad sobą! Podstawa to:
- umiejętność stawiania granic i asertywność
- organizacja pracy, oraz umiejętność ustalania priorytetów
- umiejętność zarządzania czasem i planowania
- korzystanie z pomocy psychologicznej, kiedy zajdzie taka potrzeba
- podnoszenie swojej świadomości na temat zdrowia psychicznego i fizycznego
- efektywny odpoczynek na urlopie, czy w czasie dni wolnych od pracy.
Mówiąc jednym zdaniem: umiejętność zadbania o siebie w sensie psychicznym i fizycznym.
Dzisiaj praca zdalna staje się standardem. Nie oznacza to jednak, że jest to wielkie udogodnienie. Dla coraz większej rzeszy pracowników stała się problemem.
Pandemia, która przymusowo wysłała pracowników na pracę zdalną, pokazała, że wielu jest w związku z tym jeszcze bardziej przeciążona i przepracowana, a do tego dochodzi stres cyfrowy!
Permanentne bycie online naraża pracownika na wypalenie zawodowe, pogorszenie nastroju i kondycji psychofizycznej, depresję, pogorszenie więzi społecznych, stres utrudniający codziennie obowiązki zawodowe i rodzinne.
Technologie, ułatwiające nam pracę mają również swoją czarną stronę i wiele czynników stresogennych, które mogą odbić się na zdrowiu psychicznym. Wśród nich to:
- przebodźcowanie, czyli przeciążenie nadmiarem informacji,
- nieprzerwana wielozadaniowość,
- korzystanie z programów wymagających stałej aktywności i czujności, co powoduje utrudnienie w robieniu regularnych przerw,
- zbyt duża ilość aplikacji i komunikatorów, ciągłe rozproszenie przez dzwonienie, wibracje, powiadomienia i przypomnienia, a to powoduje napięcie, stan ciągłego oczekiwania i braku możliwości skupienia na jednym zadaniu.
Brzmi znajomo? Pracując zdalnie, warto zadbać o odpowiednie warunki pracy w domu, a także wyznaczyć sobie konkretne godziny wykonywania obowiązków zawodowych i czas bycia offline! To jest właśnie jeden z elementów work-life balance w praktyce.
Work-life balance w prawie
Work-life balance to również konkretne rozwiązania wprowadzane w kodeksie pracy. Warto zapoznać się ze zmianami i przywilejami jakie dają nowe regulacje prawne oparte na filozofii work – life balnce.
A nowości to:
- wydłużony urlop rodzicielski do 41 tygodni
- urlop opiekuńczy do 5 dni
- możliwość wnioskowania o elastyczną organizację pracy: telepracę, elastyczny rozkład czasu pracy lub zmniejszenie wymiaru godzin pracy dla rodziców i opiekunów dzieci do 8 roku życia
- prawo do bycia offline, czyli do wyłączenia się z online na offline po godzinach pracy.
Kariera, praca, dom i rodzina a work-life balance
Kariera zawodowa, rozwój zawodowy są bardzo ważne w życiu. Potrafią dawać ogromną satysfakcję. Ale jednocześnie warto pamiętać, że mogą stać się pułapką, która wciąga nas i wysysa siły, oddala od rodziny i przyjaciół, a niekiedy od nas samych.
Dlatego tak ważne jest zachowanie równowagi i uważności czy nie przekraczamy niebezpiecznej granicy, która prowadzi do wypalenia zawodowego, przewlekłego stresu, zmęczenia, zniechęcenia do wszystkiego, depresji lub innych zaburzeń psychicznych.
