Choroba Parkinsona — najszybciej rozwijająca się pandemia

11 kwietnia 2023 – Międzynarodowy Dzień Chorych na Chorobę Parkinsona

W Polsce co roku około 8000 osób otrzymuje diagnozę choroby Parkinsona. Obecnie w naszym kraju zmaga się z nią już blisko 100 000 dorosłych. Jest to najczęściej występujące zaburzenie neurologiczne wieku podeszłego. Zaczyna się niewinnie, jednak ostatecznie prowadzi do znacznego spadku komfortu życia pacjenta, jego izolacji od otoczenia. Z okazji Światowego Dnia Chorych na Chorobę Parkinsona przybliżamy jej społeczne i indywidualne aspekty. 

W tym wpisie:

• Choroba Parkinsona — przygnębiające statystyki
• Przyczyny wzrostu dynamiki zachorowań
• Indywidualne predyspozycje
• Objawy
• Leczenie

Jak powszechna jest choroba Parkinsona — przygnębiające statystyki

Choroba Parkinsona przebadana została po raz pierwszy w 1817 r. Od ponad 200 lat lekarze i specjaliści poszukują jej źródeł.

Bezskutecznie.

Tymczasem…

Atakuje ona coraz większą liczbę osób. Zaczyna dotykać też młodszych. Średni wiek pojawienia się pierwszych objawów wynosi 58 lat. Jednak coraz częściej obserwowane są one już u osób po 40 rż. Mamy także pierwsze przypadki symptomów u 20-latków.

Co więcej, zwiększa się także dynamika zachorowalności. W ciągu ostatnich 25 lat podwoiła się częstotliwość jej występowania.

 Dane podawane m.in. przez Światową Organizację Zdrowia są co najmniej przygnębiające.

• Obecnie z chorobą Parkinsona zmaga się ok. 8,5 miliona osób na całym świecie.
• W Polsce zdiagnozowano ją u ok. 100 000 dorosłych.
• W USA pojawia się 90 000 nowych zachorowań rocznie.
• W Polsce co roku zapada na nią ok. 8 000 osób.
• Dotyka ona 1% dorosłych po 65 rż, ale już 4% po 80 rż.
• Aż 1,5 raz częściej cierpią na nią mężczyźni niż kobiety.
• WHO podaje, że przy tej dynamice w 2040 r. będzie się z nią zmagało aż 12 mln pacjentów.

Obecnie specjaliści skupiają się na poszukiwaniu ogólnych źródeł tak dużego wzrostu zachorowalności. Próbują również określić indywidualne predyspozycje genetyczne, biologiczne czy środowiskowe, które powodują jej występowanie u poszczególnych osób.

Przyczyny wzrostu dynamiki zachorowań

Jedną z przyczyn jest bez wątpienia zmiana demograficzna.

Po prostu żyjemy dłużej.

Zgodnie z danymi GUS w 2021 r. przeciętny wiek mężczyzn w Polsce wynosił 71,8 lat i był dłuższy o 5,6 lat w stosunku do 1990 r. W przypadku kobiet ówczesna mediana kształtowała się na poziomie 79,7 lat i była wyższa w stosunku do 1990 r. o 4,5 roku.

Główny Urząd Statystyczny podaje również, że nasze społeczeństwo gwałtownie się starzeje. W 2050 r. osoby po 65 rż będą stanowiły 40% populacji.

W naturalny sposób przekłada się to na liczbę potencjalnie zagrożonych wystąpieniem chorób wieku podeszłego.

Jednak zmiany demograficzne to nie jedyne jej źródła.

Coraz częściej mówi się o konsekwencjach nadmiernej industrializacji. Używanie pestycydów i herbicydów w uprawach przyczynia się do wzrostu ryzyka uszkodzeń neurologicznych mózgu w podeszłym wieku. Wybieranie produktów od lokalnych dostawców, ze sprawdzonych źródeł oraz dokładne mycie owoców i warzyw przed spożyciem może zminimalizować ryzyko lub przynajmniej opóźnić pojawienie się choroby u osób potencjalnie nią zagrożonych.

Indywidualne predyspozycje

Obecnie nieznane są dokładnie przyczyny występowania choroby Parkinsona u poszczególnych osób. Dotychczasowe badania wykazały, że może mieć ona podłoże genetyczne. Jednocześnie rzadko występuje rodzinnie. Zakłada się więc, że obok uwarunkowań biologicznych, duży wpływ na jej rozwój ma też środowisko.

Niektóre badania pokazują, że stres psychologiczny może mieć istotny wpływ na samą progresję Parkinsona.

Objawy

Jest to somatyczna choroba centralnego układu nerwowego. Wynika ona z obumierania neuronów dopaminergicznych prowadzących do tzw. istoty czarnej mózgu. Jest ona odpowiedzialna za motorykę oraz postawę.

Pierwszym istotnym, alarmującym symptomem jest mimowolne drżenie jednej ręki pozostającej w stanie spoczynku. Czasami choroba Parkinsona zaczyna się od kończyn dolnych. To widoczne efekty uszkodzenia mózgu.

Tymczasem badacze sugerują, że pierwsze oznaki mogą pojawić się nawet 20 lat wcześniej. Nie są kojarzone z późniejszym wystąpieniem choroby. Należą do nich m.in. zmęczenie oraz uporczywe i długotrwałe zaparcia.

Choroba zazwyczaj rozwija się powoli, a stopień progresji jest różny u każdego pacjenta.

W późniejszym etapie pojawiają się 4 charakterystyczne objawy:

• drżenie występujące w spoczynku,
• spowolnienie ruchowe,
• sztywność mięśni,
• zaburzenia stabilności postawy.

W bardzo zaawansowanym stadium stały skurcz mięśni może powodować trudności w utrzymaniu równowagi i koordynacji ruchowej. Prowadzą one nawet do upadków. Wpływa to na komfort życia. Czasem uniemożliwia choremu wykonywanie najprostszych czynności. Choroba Parkinsona uzależnia go od opieki bliskich lub wykwalifikowanych pracowników służby medycznej.

Prowadzi to do zaburzeń nastroju, obniżenia samooceny, a także dodatkowego stresu, który z kolei jest jednym z czynników przyspieszającym zmiany chorobowe. To z kolei może skutkować depresją, która pojawia się jako choroba współtowarzysząca Parkinsonowi.

Dodatkowymi objawami mogą być również:

• trudności w przeżuwaniu pokarmu i jego połykaniu, co ma związek z zaburzoną motoryką;
• problemy z mówieniem;
• problemy z układem moczowym;
• zaparcia;
• problemy skórne.

Leczenie

Mimo że choroba Parkinsona wykryta została ponad 200 lat temu, nadal nie znamy na nią skutecznego leku. Środki farmakologiczne mają na celu złagodzenie objawów lub chwilowe zahamowanie postępu choroby. Ułatwiają kontrolę nad koordynacją ruchową. Uzupełniają poziom dopaminy w przekaźnikach.

W przypadku braku reakcji na klasyczne leki pacjent ma do wyboru również interwencję chirurgiczną. Polega ona na umieszczeniu elektrod w wybranym obszarze mózgu i podłączenie ich do urządzenia wszczepionego w okolice serca. System powoduje bezbolesną stymulację uszkodzonej części centralnego układu nerwowego.

W początkowej fazie choroby Parkinsona zaleca się także aktywność fizyczną zwiększającą siłę mięśniową. Wskazane są również ćwiczenia rozciągające typu pilates, joga, czy tai-chi. Regularny masaż leczniczy pozwala natomiast na złagodzenie napięcia mięśni, a nawet ich całkowite rozluźnienie.

Zagadnienie demencji wieku starczego w tym także choroby Parkinsowa jest jednym z tematów omawianym w programie Psychoedukacja osób starszych. Inicjatwywa realizowana będzie przez Fundację NWPM do końca 2023 r.

Zadanie dofinansowane z środków z budżetu Województwa Mazowieckiego.