Skip to main content

Uzależnienie od nowych technologii w szczególności dotyka dzieci i młodzież. Internet to ich narzędzie kontaktu z rówieśnikami, a także sposób na radzenie sobie ze stresem, emocjami i jedna z dróg poszukiwania indywidualności. Co jednak sprawia, że jedni nastolatkowie wykazują objawy uzależnienia behawioralnego, innych ten problem nie dotyczy? Dzisiaj poruszymy istotną kwestię psychologicznych cech, które zwiększają ryzyko zachowań patologicznych.

W tym artykule:

  • Uzależnienie behawioralne — skala zjawiska
  • Katastrofizacja jako istotna cecha osobowości osób uzależnionych od internetu
  • Wysoka emocjonalność jako psychicznych czynnik ryzyka uzależnień behawioralnych
  • Niskie poczucie własnej wartości i deficyt relacjach społecznych
  • Inne cechy psychologiczne osób podatnych na uzależnienie behawioralne
  • Program Psychoedukacji dzieci i młodzieży w Fundacji NWPM

Uzależnienie od internetu — skala zjawiska

Zachowania patologiczne związane z wykonywaniem czynności nie są zjawiskiem nowym. Jednak ich charakter oraz różnorodność rośnie wraz z rozwojem cywilizacyjnym. Obok hazardu i różnorodnych form zaburzeń żywieniowych pojawiło się takie uzależnienie od nowych technologii. Siecioholizm, fonoholizm czy socjomania internetowa dotykają w szczególności młodych osób, których życie przeniosło się do sieci.

Pandemia pogłębiła problem.

Uczniowie zmuszeni zostali do nadmiernego korzystania z Internetu. Stał się on źródłem nauki, jedynym narzędziem do utrzymywania relacji rówieśniczych i niezastąpionym sposobem na poszukiwanie rozrywki, od której młodzi ludzie zostali odcięci na blisko 2 lata. Konsekwencje tego widzimy do dzisiaj. W 2022 r. we Włoszech przeprowadzono badania na ponad 400 uczniach. Aż 28% wykazywało silne uzależnienie od internetu, a blisko 35% nadużywało korzystania z sieci.

Specjaliści – lekarze psychiatrzy i psycholodzy zajmują się tym zjawiskiem już od lat 90. ubiegłego wieku. Wówczas też prof. Kimberly Young zwróciła uwagę na zagrożenie patologicznych zachowań nieletnich związanych z nowymi technologiami. Jako pierwsza wskazałaistotne cechy osobowości osób uzależnionych od internetu.

Dzisiaj lista ta jest długa.

Katastrofizacja jako istotna cecha osobowości osób uzależnionych od internetu

Osoby młode patrzące pesymistycznie na obecną sytuację i przyszłość są bardziej podatne na patologiczne zachowania. Dla nich sieć jest formą ucieczki przed “niebezpiecznym światem”.

Jest to silnie skorelowane z brakiem umiejętności radzenia sobie ze stresem. Odczuwanie silnego lęku zarówno społecznego, jak i związanego z aktualną sytuacją sprawia, że niektórzy nastolatkowie nastawiają się na działania zastępcze. Należą do nich właśnie gry online czy internet. Unikają w ten sposób konfrontacji z problemami i konieczności ich rozwiązania.

Bardzo często zarówno katastrofizacja, jak i niskie zdolności radzenia sobie w sytuacjach emocjonalnie trudnych są mocno związane z niską samooceną i brakiem poczucia bezpieczeństwa.

Wysoka emocjonalność jako psychiczny czynnik ryzyka uzależnień od gier i internetu

Patologiczne użytkowanie internetu czy korzystanie z nowych technologii częściej dotyczy osób impulsywnych i niestabilnych emocjonalnie. Większe skłonności wykazują ekstrawertycy.

Wynika to z faktu, że negatywne uczucia takie jak gniew, niechęć, rozżalenie i napięcie znajdują “ujście” właśnie przed monitorem. Internet, a  w szczególności gry online i wideo, portale społecznościowe są źródłem regulacji i formą odzyskania — pozornego niestety — spokoju. Tymczasem niestabilność emocjonalna jest cechą naturalną w okresie dojrzewania, co ma podstawy m.in. w zmianach hormonalnych tego okresu. Dlatego wielu młodych ludzi jest szczególnie podatnych na uzależnienia behawioralne. Ich rodzice powinni wykazać czujność i bacznie obserwować zachowanie nastolatków.

Niskie poczucie własnej wartości i deficyt w relacjach społecznych jako podłoże siecioholizmu

Niska samoocena, o której pisaliśmy wyżej, często towarzyszy słabym umiejętnościom społecznym oraz problemom adaptacyjnym. Deficyt relacji i interakcji z rówieśnikami w znaczącym stopniu przekłada się na częstsze i patologiczne zachowania związane z internetem

Dla takich nastolatków sieć jest substytutem rekompensującym braki w realnym świecie. Tam mogą nawiązywać relacje, które dla nich samych wydają się głębokie i wartościowe. Co więcej, mogą przybrać zupełnie inną „postać”. Zrezygnować z cech charakteru, które osobiście uważają za słabe, a stać się osobą, którą chcieliby być.

To takie proste!

Ponadto korzystanie z mediów społecznościowych i uczestniczenie w grupach dyskusyjnych pozwala im stać się częścią większej społeczności oraz wyeliminować poczucie izolacji i osamotnienia.

Inne cechy psychologiczne osób podatnych na uzależnienie behawioralne

Wśród elementów, które mogą mieć istotny wpływ na wzrost zagrożenia uzależnieniami behawioralnymi, lekarze wymieniają także:

  • osobowość agresywną,
  • osobowość psychopatyczną,
  • ADHD,
  • poszukiwanie dodatkowych stymulatorów emocjonalnych (doznań),
  • podatność na nagrody.

Ze względu na powszechność internetu, rodzicom trudno jest wychwycić pierwsze objawy uzależnień behawioralnych u swoich dzieci. Istotna jest świadomość tego, kiedy korzystanie z sieci przestaje być jedynie uzasadnioną funkcjonalnością.

Czym jest uzależnienie od internetu — Program Psychoedukacji dzieci i młodzieży w Fundacji NWPM

Aby zwiększać wiedzę na temat zagrożeń wynikających z użytkowania internetu oraz nowych technologii, Fundacja NWPM wdrożyła program Psychoedukacji dzieci i młodzieży w zakresie uzależnień behawioralnych.

Wprawdzie całe przedsięwzięcie zakończyło się 16 grudnia 2022 r., jednak nadal na naszej stronie oraz na kanale YouTube znaleźć można szereg materiałów — filmów edukacyjnych i dokumentów PDF wypełnionych wiedzą i poradami.

Inicjatywa finansowana była ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.

 

Psychologiczne cechy osób korzystających z internetu w sposób nadmierny

Skip to content