2 kwietnia 2024 – Światowy Dzień Świadomości Autyzmu
Najwięcej informacji dostępnych w Internecie na temat spektrum autyzmu dotyczy jego objawów, diagnozowania i terapii. Rzadko jednak zastanawiamy się, jak osoby z zaburzeniem odbierają nas i to, co się wokół nich dzieje. Tymczasem jest to kluczowe zagadnienie dla zrozumienia i zaspokajania ich potrzeb oraz okazania właściwego wsparcia. 2 kwietnia 2024 roku obchodzimy Światowy Dzień Świadomości Autyzmu, to dobry moment, by spojrzeć na to zagadnienie także z tej strony.
Statystyki
Zaburzenia ze spektrum autyzmu powoli stają się chorobą cywilizacyjną. Według WHO obecnie dotykają one 1 na 100 dzieci, gdy tymczasem w latach 80. ubiegłego stulecia był to 1 przypadek na 2000. Ta sama organizacja podaje, że 50% osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu ma niepełnosprawność intelektualną. U wielu z nich występuje szereg zaburzeń współistniejących, w tym tych o podłożu psychicznym. Ryzyko depresji jest u nich 4-krotnie większe niż w populacji ogólnej Autyzmowi często też towarzyszą stany lękowe i zaburzenia zachowania.
W Polsce według danych podawanych przez Najwyższą Izbę Kontroli w 2019 r. 44302 dzieci do 16 rż. miało zdiagnozowany autyzm i zespół Aspergera
Osoby z zaburzeniami autyzmu inaczej postrzegają świat, odbierają i interpretują bodźce niż ludzie neurotypowi. Warto spojrzeć na otoczenie z ich perspektywy, by lepiej zrozumieć zachowanie, a także wyzwania, z jakimi mierzą się każdego dnia.
Nieumiejętność komunikacji potrzeb przez dzieci a frustracja
Zaburzenia zdolności komunikacyjnych zarówno na poziomie werbalnym, jak i niewerbalnym są jednym z podstawowych objawów autyzmu. To one także jako pierwsze sygnalizują potrzebę diagnozy u najmłodszych, czyli ok. 2 roku życia. Dzieci z zaburzeniem ze spektrum autyzmu nie gaworzą, pierwsze słowa wypowiadają znacznie później niż ich rówieśnicy. Często też mówią niewyraźne. Charakterystyczny jest również brak kontaktu wzrokowego oraz brak pokazywania swoich potrzeb. To utrudnia ich zaspokajanie przez rodziców.
Kilkulatki neurotypowe, gdy są głodne, wskażą na kanapkę i powiedzą “da”. Ich autystyczni rówieśnicy tego nie zrobią. Mogą jedynie wykorzystać do tego rękę dorosłego, by próbować wskazać nią przedmiot, który chcą. Gdy rodzice dopiero uczą się postępować i reagować na potrzeby dziecka, komunikaty te mogą być niezrozumiałe. Niezaspokajanie potrzeb rodzi w kilkulatkach frustrację i może prowadzić nawet do zachowań agresywnych lub autoagresywnych.
💙💙Dziś Światowy Dzień Świadomości Autyzmu💙💙
#autyzm #zespółaspergera #spektrumautyzmu #żory #rybnik #pszczyna #dzieci #szkoła #nauka #czaswolny #zabawa #horyzont
Opublikowany przez Horyzont szkoła dla dzieci z Autyzmem i zespołem Aspergera Wtorek, 2 kwietnia 2024
Percepcja bodźców przez osoby z autyzmem a poczucie bezpieczeństwa
Osoby ze spektrum autyzmu inaczej odbierają bodźce zewnętrzne. Zazwyczaj charakterystyczna jest tu nadwrażliwość słuchowa, wzrokowa czy na dotyk. Człowiek neurotypowy intuicyjnie ignoruje większość sygnałów zewnętrznych, np. w centrum handlowym nie słyszy muzyki z głośników, czy innych rozmawiających. Nie widzi też, jak ubrane są osoby go mijające. Tymczasem autystyk zauważa wszystko w jednym czasie. Słyszy każdy dźwięk, widzi wszystkie detale. Jednocześnie nie jest w stanie ich ignorować, ale nieustannie je przetwarza. To rodzi szereg konsekwencji.
- Trudno mu jest się skoncentrować.
- Nie jest w stanie dokonać właściwej analizy sytuacji.
- Gubi się w nadmiarze bodźców.
- Traci poczucie bezpieczeństwa.
W szczególności nowe otoczenie dostarczające nieznanych elementów jest dla osoby ze spektrum autyzmu frustrujące, a chaos wytrąca z równowagi.
Powtarzalność jako element poczucia bezpieczeństwa w zaburzeniu ze spektrum autyzmu
Osoby neurotypowe wiedzą, że niezmienną stałą we wszechświecie jest jego zmienność. Co więcej, lubimy próbować nowości, eksperymentować, a nieznane wcześniej bodźce stymulują centralny układ nerwowy. Wyjazd w nieznane miejsce na urlop jest dla nas lepszy niż spędzanie dni wolnych w domu, bo wtedy skupiamy się na nowych elementach, a tym samym mózg odpoczywa. Jego elastyczność pozwala nam radzić sobie w różnych sytuacjach.
U osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu jest inaczej. Nowe otoczenie, jak wspomnieliśmy, budzi w nich niepokój, często wręcz strach, który objawiają często zachowaniami agresywnymi.
Schematy, kolejność wykonywania działań, czy powtarzalność czynności dnia codziennego są dla nich kluczowe dla utrzymania cienkiej linii równowagi emocjonalnej, którą osiągają dzięki przewidywalności i znajomości otoczenia. Wszelkie zmiany mogą u nich rodzić niepewność i opór.
Jak osoba z autyzmem patrzy na świat: zrozumienie kluczem do wsparcia
We wspieraniu osób ze spektrum autyzmu kluczowe jest zrozumienie tych elementów i ograniczeń, jakie napotykamy w komunikacji zwłaszcza z kilkuletnim dzieckiem. W terapii ułatwia ono budowanie poczucia bezpieczeństwa. Ono z kolei pozwala osobie ze spektrum autyzmu wejść do tzw. “zielonej strefy” rozwoju, gdzie w wyniku stabilności i ciekawości, najchętniej i najłatwiej wszyscy przyswajamy wiedzę. Może mieć to istotny wpływ na efektywność terapii.
Powiązane materiały:
Objawy autyzmu u dzieci: Jakie zachowanie powinno niepokoić rodziców?
Światowy Dzień Świadomości Autyzmu
Autyzm a depresja i inne zaburzenia współistniejące u dzieci i dorosłych
Źródła:
https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/autism-spectrum-disorders-(asd)
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/autism-spectrum-disorders
https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/wsparcie-osob-z-autyzmem-i-zespolem-aspergera.html
