Kultura pracy mocno zakorzeniła się w naszej świadomości. Gdzieś nadal w głowie brzmią nam słowa starszych pokoleń: „bez pracy nie ma kołaczy”, „dawaj z siebie wszystko, bo na Twoje miejsce jest dziesięciu innych”. Doprowadziło to do tego, że dzisiejsze pokolenia osób w wieku produkcyjnym pracują ponad siły. To zgubne dla naszego zdrowia — tak fizycznego, jak i psychicznego. Tuż przed majówką postaramy się przekonać, jakie są największe korzyści z urlopu i dlaczego warto doceniać wakacje.
W tym artykule:
- Satysfakcja z pracy kontra korzyści urlopu — co zwycięża w tej bitwie?
- Praca ponad siły: konsekwencje zdrowotne
- Korzyści z urlopu: jak podziękuje Ci ciało i umysł za odpoczynek?
- Ile dni wziąć, by korzyści urlopu były największe?
Satysfakcja z pracy kontra korzyści z urlopu — kto zwycięża w tej bitwie
Wpływ starszych pokoleń mocno odcisnął piętno na zachowaniach Polaków, którzy do tej pory niechętnie korzystają z dni wolnych. Według raportu „Monitor Rynku Pracy” Instytutu Badawczego Randstad i Instytutu Badań Pollster aż 34% Polaków na koniec 2022 r. miało jeszcze zaległe urlopy. Więcej z nas decyduje się na 7-10 dni wypoczynku, gdy tymczasem 2-tygodniowy wybiera niewielka garstka pracowników. Zazwyczaj jest to podyktowane poczuciem obowiązku, strachem przed nadmiarem pracy po powrocie, lękiem przed opinią szefa i kolegów. Co więcej, wypoczynek często nie jest dla nas resetem. Nie uwalniamy się z obowiązków, ale w stresie wykonujemy je między rozrywkami lub czasem z rodziną. Wtedy korzyści z urlopu są praktycznie zerowe, a dochodzi większe poczucie stresu, braku kontroli, a jednocześnie poczucie winy, że nie poświęcamy czasu najbliższym. Polski Instytut Gospodarczy ostrzega, że jesteśmy jednym z czterech społeczeństw Europy, którzy pracują najwięcej podczas dni wolnych.
Praca ponad siły — konsekwencje zdrowotne dla pracownika
Tymczasem liczne badania pokazują destrukcyjny wpływ przepracowania na nasz organizm i psychikę. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia praca ponad 55 godzin tygodniowo przyczynia się do:
- wzrostu ryzyka udaru mózgu o 35%,
- wzrostu ryzyka choroby niedokrwiennej serca o 17%,
- największej liczby chorób zawodowych.
Jednocześnie stres w miejscu pracy, który zazwyczaj jest nieodłącznym towarzyszem przepracowania, jest też źródłem, m.in. dolegliwości bólowych, migren, problemów z układem trawiennym, takich jak mdłości, bóle kolkowe, choroba wrzodowa.
Jest także przyczyną wypalenia zawodowego i depresji. Badania na Uniwersytecie w Australii Południowej dowiodły, że złe zarządzanie pracą zwiększa ryzyko epizodu depresyjnego aż trzykrotnie.
Inne badania natomiast mówią, że ryzyko depresji oraz stanów lękowych u osób pracujących powyżej 55 godzin tygodniowo było odpowiednio 1,66-krotnie oraz 1,74-krotnie wyższe w stosunku do tych pracujących 40 godzin
Warto przypomnieć, że w 2023 r. Polacy wzięli ponad 1,4 mln zwolnień z tytułu zaburzeń psychicznych, z czego zdecydowaną większość stanowiły te wystawiane z powodu reakcji na nadmierny stres w miejscu pracy.
Korzyści z urlopu wypoczynkowego
Tych nie da się przecenić. Odpowiednia dawka PRAWDZIWEGO WYPOCZYNKU zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i zgonów z powodu udaru lub zawału. Niektóre badania pokazały, że pozytywny wpływ na dolegliwości somatyczne utrzymywał się nawet po 5 tygodniach po wakacjach.
Taki reset poprawia koncentrację i kreatywność. Po urlopie jesteśmy bardziej wydajni i efektywni. Wykonywanie tych samych zadań zabiera nam mniej czasu. To z kolei wpływa na stopień naszego zadowolenia i satysfakcji.
Ile dni wolnych wziąć, by korzyści urlopu były największe?
Tego nie wie nikt. Każdy z nas jest bowiem inny. Długość zależy od wielu czynników. Z jednej strony jest to nasza osobowość, predyspozycje, z drugiej natomiast sposób, w jaki spędzamy dni wolne. Panuje przekonanie, że dobry urlop trwa 3 tygodnie. Dzielimy go wówczas na 3 części. Przez pierwszy tydzień przyzwyczajamy się do wolnego, drugiego odpoczywamy, trzeci to czas adaptacji naszej świadomości do powrotu do pracy. To jednak ideał, do którego można dążyć, ale w praktyce niewielu się to udaje. Chociażby ze względu na uwarunkowania prawne. Obecnie każdemu pracownikowi przysługuje raz w roku dłuższy urlop trwający minimum 14 dni. Specjaliści twierdzą jednak, że nawet krótsze wypady (3-4-dniowe) jednak odbywające się regularnie też są dobrą okazją do regeneracji organizmu.
Jednak ogromny wpływ na korzyści z urlopu ma także sposób organizacji czasu wolnego. Największe efekty w obniżeniu poziomu wyczerpania mają czynniki, takie jak:
- czas wolny dla siebie,
- cieplejsze i bardziej słoneczne miejsca wypoczynku,
- aktywność fizyczna,
- dobry sen
- zawieranie nowych znajomości.
Zatem nie chodzi tylko o urlop, ale też o jego jakość. Warto to przemyśleć, gdy stoimy na progu czasu wakacyjnego. Korzyści urlopu będą największe, jeśli weźmiemy go świadomie z mocnym postanowieniem wykorzystania tylko na odpoczynek.
Źródła
Virtanen M, Ferrie JE, Singh-Manoux A, Shipley MJ, Stansfeld SA, Marmot MG, Ahola K, Vahtera J, Kivimäki M. Long working hours and symptoms of anxiety and depression: a 5-year follow-up of the Whitehall II study. Psychol Med. 2011 Dec;41(12):2485-94. doi: 10.1017/S0033291711000171. Epub 2011 Feb 18. PMID: 21329557; PMCID: PMC3095591.
Gerhard Strauss-Blasche, Barbara Reithofer, Wolfgang Schobersberger, Cem Ekmekcioglu, Marktl Wolfgang, Wpływ wakacji na zdrowie: Moderating Factors of Vacation Outcome, Journal of Travel Medicine , tom 12, wydanie 2, 1 marca 2005, strony 94–101, https ://doi.org/10.2310/7060.2005.12206
Zadow AJ , Dollard MF , Dormann C i inPrzewidywanie nowych objawów dużej depresji na podstawie długich godzin pracy, klimatu bezpieczeństwa psychospołecznego i zaangażowania w pracę: populacyjne badanie kohortoweBMJ Open 2021; 11: e044133. doi: 10.1136/bmjopen-2020-044133
Strauss-Blasche G, Ekmekcioglu C, Marktl W. Does vacation enable recuperation? Changes in well-being associated with time away from work. Occup Med (Lond). 2000 Apr;50(3):167-72. doi: 10.1093/occmed/50.3.167. PMID: 10912359.
