Smutek, pustka, przygnębienie — Czy to może być kryzys psychiczny?

 

Kiedy i gdzie szukać pomocy w kryzysie psychicznym?

Czujesz smutek i przygnębienie? Twoja rodzina sugeruje, że zachowujesz się nie tak, jak wcześniej? Żyjesz w napięciu, irytacji i rozdrażnieniu? Kryzysy psychiczne i zaburzenia dotykają nas coraz częściej. Pojawiają się niepostrzeżenie. Atakują powoli, ale systematycznie dzień po dniu przejmują kontrolę nad stanem emocjonalnym i somatycznym. W końcu uniemożliwiają funkcjonowanie. Zobacz, kiedy jest czas, by zgłosić sie do specjalisty i gdzie szukać pomocy w kryzysie psychicznym.

 

Z dzisiejszego artykułu dowiesz się:

• Jak powszechne są zaburzenia i kryzysy psychiczne?
• Jakie są przyczyny zaburzeń psychicznych?
• Jakie zaburzenia psychiczne występują najczęściej?
• Czym jest kryzys psychiczny?
• Co powinno Cię niepokoić i kiedy szukać pomocy?
• Gdzie ją otrzymasz?
• Czym jest Program Pierwszej Pomocy Psychologicznej Fundacji Nie Widać Po Mnie?

 

Zaburzenia psychiczne – dawka statystyki

Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia 1 na 8 osób cierpi na przynajmniej jedno zaburzenie psychiczne. Liczba mieszkańców Unii Europejskiej, która zmaga się co roku z tego typu problemami, wynosi blisko 165 milionów. Wśród najczęstszych zaburzeń wymienia się:

• lęki i fobie,
• bezsenność,
• depresję,
• zaburzenia somatyczne,
• uzależnienia.

Poniżej prezentujemy krótką charakterystykę, która jednak nie wyczerpuje tematu. Pamiętaj bowiem, że zaburzenia psychiczne są złożone i różnorodne. Z tego też wynikają trudności w diagnozowaniu oraz doborze odpowiedniego leczenia.

 

Depresja

Według WHO jest ona jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności. Dotknąć może każdego, o czym świadczy drastyczny wzrost zachorowań w ostatnich latach. Rozwija się ona powoli. Jest zaburzeniem, którego w pierwszym momencie nie widać. Łatwo pomylić ją ze smutkiem czy chwilową chandrą. Łatwo też zignorować, gdy wokół słyszymy, że „każdemu ciężko” i „każdy ma depresję”.

Tymczasem znacznie różni się ona od smutku. Trwa dłużej i zazwyczaj wpływa na funkcjonowanie praktycznie na każdej płaszczyźnie. Objawia się nie tylko przygnębieniem. Towarzyszą jej:

• utrata odczuwania przyjemności,
• pustka,
• zniechęcenie,
• poczucie winy,
• uczucie beznadziei,
• utrata koncentracji,
• spadek libido,
• zaburzenia snu,
• zaburzenia apetytu,
• dolegliwości bólowe bez istnienia chorób somatycznych.

Niezwykle często pojawiają się także myśli samobójcze. To właśnie depresja w największym stopniu wpływa na ryzyko odebrania sobie życia. Na całym świecie co roku dochodzi do 700 000 udanych prób samobójczych.

Depresji NIE WOLNO lekceważyć!

 

Zaburzenia lękowe

To niezwykle szerokie pojęcie, które obejmuje takie problemy, jak:

• zespół lęku napadowego – to paniczny strach, pojawiający się nagle, często bez wyraźnej przyczyny; towarzyszą mu nasilone objawy somatyczne, takie jak kołatanie serca, płytki oddech, omdlenie.
• zespół lęku uogólnionego – to ciągle towarzyszący nam strach i zamartwianie się, które wpływają na codzienne funkcjonowanie; towarzyszą mu objawy somatyczne, takie jak tachykardia, zawroty głowy, pocenie się czy ucisk w klatce piersiowej;
• fobie – to ataki panicznego lęku związane z konkretnymi sytuacjami, osobami lub przedmiotami np. agorafobia (lęk przed otwartą przestrzenią), kynofobia (lęk przed psami) czy chinofobia (lęk przed śniegiem).

Zaburzenia lękowe są trudne do diagnozy, zwłaszcza zespół lęku uogólnionego. Musi on trwać 6 miesięcy, by można było potwierdzić jego występowanie. Rozpoznanie utrudnia również fakt, że silny strach jest powiązany z objawami somatycznymi. Dlatego często osoby cierpiące w pierwszej kolejności zwracają się do lekarza rodzinnego. To wydłuża prawidłową diagnozę nawet o kilka miesięcy.

 

Bezsenność / Zaburzenia snu

Towarzyszą one często innym zaburzeniom, takim jak depresja, lęki czy schizofrenia. Jednocześnie mogą zwiększać ryzyko ich wystąpienia. Bezsenności sprzyja głównie praca zmianowa. Wpływ na nią ma także:

• stres,
• lęk,
• szybkie tempo życia,
• przynoszenie pracy do domu,
• ekspozycja tuż przed snem na działanie światła niebieskiego (telewizor, ekrany smartfonów i laptopów).

Tymczasem sen jest niezbędny dla naszego organizmu. W jego trakcie dochodzi do naprawy fizjologicznej, odbudowują się komórki, regeneruje ciało. Poprawia się też komunikacja między komórkami nerwowymi, a mózg pozbywa się śmieci w postaci zbędnych informacji.

Zaburzenia snu to nie tylko bezsenność. To także długi czas zasypiania (dłużej niż 30 minut), częste wybudzanie się w nocy i trudności z ponownym zaśnięciem czy wczesne pobudki. Ich konsekwencjami są m.in.:

• spadek koncentracji,
• osłabienie zdolności kognitywnych,
• zmęczenie i potrzeba drzemek w ciągu dnia, które pogłębiają problem,
• irytacja,
• apatia,
• zaburzenia psychiczne typu depresja.

 

Uzależnienia

Według Ogólnopolskiego Badania Nałogów ponad 49% badanych deklarowało uzależnienie od alkoholu, ponad 36% od nikotyny. Wśród substancji uzależniających znalazły się też środki uspokajające i substancje psychoaktywne. Coraz częściej mówimy też o uzależnieniach behawioralnych, czyli związanych z wykonywaniem czynności, takie jak objadanie się (aż 30% przyznało się do tego problemu), gry komputerowe i online, kompulsywny seks, czy nadmierne korzystanie z Internetu i mediów społecznościowych.

Konsekwencje uzależnień odczuwane są na płaszczyźnie fizjologicznej i psychicznej.

• Prowadzą do zachwiania funkcjonowania całego organizmu.
• Zaburzają funkcje życiowe — pracę serca, nerek, wątroby, układu trawiennego.
• Przyczyniają się do braku łaknienia.
• Trwale uszkadzają mózg.
• Wpływają na stany emocjonalne osoby uzależnionej.
• Wywołują rozdrażnienie, irytację.
• Mogą być przyczyną agresywnych zachowań.
• Często prowadzą do stanów lękowych, fobii, depresji.

 

Kryzys psychiczny: Gdy zmiany życiowe są dla nas zbyt trudne

Zaburzenia to jeden z aspektów dzisiejszych problemów ze zdrowiem. Wielu z nas zmaga się również z kryzysami psychicznymi, które jeszcze nie muszą być zaburzeniem, ale mogą się w nie przerodzić.

Kryzys psychiczny jest to zachwiany stan emocjonalny, który wymaga naprawy, działania i podejmowania kroków zmierzających do adaptacji do nowej rzeczywistości. Dotyczy on często osób w trakcie lub po rozwodzie, po utracie osoby bliskiej czy stabilizacji finansowej. Lista jego źródeł jest długa.

 

Można radzić sobie z nim na dwa sposoby:

• samodzielnie rozwiązując źródła problemów,
• wraz ze specjalistą w trakcie interwencji kryzysowych.

Po pomoc w kryzysie psychicznym warto sięgnąć, gdy zły stan się przedłuża i utrudnia lub nawet uniemożliwia codzienne funkcjonowanie.

 

Źle się czujesz… Czy to Twoja wina?

 

Absolutnie nie!

Większość zaburzeń psychicznych wykazuje ogromną złożoność, a na ryzyko ich wystąpienia składają się elementy środowiskowe, społeczne, doświadczenia życiowe, traumatyczne przeżycia, a na końcu cechy indywidualne jednostki.

Depresja rozwija się często powoli, w ukryciu. Wpływa na nią np. przewlekły stres, zbyt szybkie tempo życia, silna presja, brak work-life balance. Ryzyko jej wystąpienia zwiększają wprawdzie traumatyczne przeżycia, takie jak utrata osoby bliskiej, rozwód, bezrobocie czy problemy finansowe, jednak stanowią one bardziej ostateczny katalizator niż jej bezpośrednią przyczynę. Marginalny wpływ mają też czynniki genetyczne.

Podobnie jest ze stanami lękowymi, chociaż w ich przypadku większe znaczenie odgrywają elementy dziedziczenia. Wyjątkiem mogą być fobie, które częściej wywoływane są przez traumatyczne przeżycia np. kynofobia może pojawić się po ugryzieniu przez psa.

Złożoność czynników sprawia, że z zaburzeniami psychicznymi trudno radzić sobie w pojedynkę. Często niezbędna jest pomoc specjalistów, a także wsparcie rodziny.

Tymczasem kryzys psychiczny jest reakcją na często nieprzyjemne zmiany w znanym nam otoczeniu, z którymi nie umiemy sobie poradzić lub są one tak duże, że adaptacja wymaga od nas czasu i wzmożonego wysiłku.

Na początku każdej drogi liczy się uważność — próba obserwowania siebie, zwracania uwagi na swoje stany emocjonalne, psychiczne, reakcje, a następnie szczera analiza swoich zachowań, potrzeb i problemów. Ich uświadomienie sobie jest pierwszym krokiem do wyzdrowienia.

 

Kiedy i gdzie szukać pomocy w kryzysie psychicznym?

Mamy co najmniej kilka alarmujących przesłanek, które powinny skłonić do szukania specjalistycznej pomocy.

• Towarzyszy Ci uczucie smutku, apatii, przygnębienia. Widzisz przyszłość w ciemnych barwach. Jeśli taki stan utrzymuje się dłużej niż 14 dni, może być to podstawą do diagnozy depresji.
• Pojawiają się myśli samobójcze. Wtedy nie zwlekaj! Koniecznie zgłoś się po pomoc.
• Masz problemy z koncentracją. Spadła Twoja wydajność i efektywność, co najłatwiej zobaczyć na polu zawodowym. Masz problemy ze wstaniem z łóżka i niechęć do pracy. Mogą być to sygnały wypalenia zawodowego.
• Trudno Ci zasnąć, a chce Ci się spać w dzień. Nie możesz się skupić. Może być to oznaką różnych problemów natury psychicznej, których zaburzenie rytmu dobowego jest objawem.
• Czujesz lęki, obawy lub przygnębienie po traumatycznych wydarzeniach w szczególności, jeśli minęło od nich już sporo czasu.
• Najbliżsi sugerują, że Twoje zachowanie się zmieniło. Mogą nie tylko wskazywać na przygnębienie, ale także na irytację, wybuchowość czy nietypowe reakcje. Tak też może objawiać się np. depresja.
• Słyszysz głosy, których nie słyszy nikt inny w towarzystwie. Masz halucynacje. Nie wierzysz już w to, co widzisz. To sygnał do szukania natychmiastowej pomocy specjalisty.

 

Gdzie szukać pomocy w kryzysie psychicznym?

 

Masz kilka możliwości.

Bezpłatna pomoc psychologa na NFZ

To najczęstsza, chociaż niestety najdłuższa droga. Obecnie system opieki psychologicznej w Polsce jest w stanie dynamicznej reformy. Jednak jest jeszcze wiele do zrobienia. Brakuje wykwalifikowanej kadry — zwłaszcza lekarzy psychiatrów, co wydłuża czas oczekiwania na wizytę. Obecnie na pierwszą konsultację trzeba czekać ok. kilku tygodni. W niektórych regionach czas ten wydłuża się do kilku miesięcy. Ponadto, aby skorzystać z wizyty u psychologa, konieczne jest skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu.

Prywatna terapia

To szybszy sposób na uzyskanie wsparcia w kryzysie. Jednak także trzeba się liczyć z kilkoma tygodniami oczekiwania. Barierą bywają koszty. Obecnie cena wizyty u psychologa osób dorosłych zaczyna się od 150,00 zł.

Interwencja kryzysowa – numery alarmowe

W chwilach kryzysu emocjonalnego, a zwłaszcza przy pojawieniu się myśli samobójczych, masz dostęp do natychmiastowej, bezpłatnej interwencji. Numery alarmowe, pod którymi dyżurują specjaliści z zakresu zdrowia psychicznego:

• 800 70 2222 – całodobowa pomoc dla osób w kryzysie,
• 22 594 91 00 – antydepresyjny telefon zaufania czynny w środy i czwartki w godz. 17:00-19:00
• 22 398 77 99 – telefon Fundacji Nie Widać Po Mnie dla dorosłych w kryzysie prowadzony w ramach programu Psychologiczna Pierwsza Pomoc.

 

Czym jest Psychologiczna Pierwsza Pomoc – program Fundacji NWPM?

 

Jest to inicjatywa realizowana przez Fundację Nie Widać Po Mnie od połowy 2023 r. Uruchomiliśmy specjalny numer alarmowy dla osób dorosłych w kryzysie psychicznym, przy którym dyżurują specjaliści — psycholodzy, psychoterapeuci oraz psychiatrzy. Każda osoba z terenu województwa mazowieckiego, która zadzwoni na hotline, ma możliwość skorzystania z trzech konsultacji online.

W przypadku konieczności głębszej diagnozy lub dłuższej terapii uczestnik programu otrzymuje wsparcie w organizacji takich wizyt. Przygotowaliśmy również poradniki z informacjami, na co zwrócić uwagę w kryzysie i gdzie szukać pomocy, które uzupełnione zostaną o informacje o placówkach pomocy psychicznej najbliższych miejsca zamieszkania danego rozmówcy.

W sytuacji istnienia zagrożenia życia dyżurujący specjalista ma także możliwość wysłania zespołu kryzysowego.

Numer dostępny dla osób w kryzysie: 22 398 77 99

Zadanie dofinansowane ze środków z budżetu Województwa Mazowieckiego.