W dzisiejszym artykule
- Autyzm u dzieci — twarde dane
- Kiedy można rozpoznać autyzm?
- Brak kontaktu wzrokowego i ograniczona mimika u dzieci w kołysce
- Trudności w komunikacji i relacjach
- Zabawy dziecka z zaburzeniem ze spektrum autyzmu
- Relacje i interakcje społeczne
- Inne objawy typowe dla osób z autyzmem
- Co dalej?
Autyzm u dzieci — twarde dane
Autyzm to choroba cywilizacyjna., która rozpoznawana jest coraz częściej .
Światowe dane pokazują, że w latach 80. rozpoznawano spektrum autyzmu u jednego dziecka na 2 tys. Tymczasem obecnie już u jednego na 100. Oznacza to, że aż 1% niepełnoletnich na świecie zmaga się z tym zaburzeniem.
Autyzm u dzieci w Polsce
Kiedy można rozpoznać autyzm?
Najczęściej diagnozuje się go u maluchów w wieku od 2 do 5 lat — w momencie nauki mówienia i tworzenia głębszych relacji z bliźnimi oraz w okresie intensywnego, emocjonalnego rozwoju kilkulatków. Jednak niektóre jej symptomy można zaobserwować już wcześniej.
Jednocześnie autyzm to choroba spektralna. Charakteryzuje się dużą różnorodnością. Każdy przypadek jest inny i dwoje dzieci nią dotkniętych może zachowywać się w zupełnie odmienny sposób. W obowiązującej klasyfikacji chorób ICD-11 zaburzenia ze spektrum autyzmu podzielone zostały na 6 podstawowych grup w zależności od stopnia i formy upośledzenia.
Tymczasem wczesna diagnoza i odpowiednia, holistyczna terapia poprawiają komfort chorego i jego rodziny. W przypadku osób o lekkim poziomie nasilenia objawów autyzmu program edukacji i adaptacji przygotuje kilkulatka do samodzielnego funkcjonowania w dorosłym życiu.
Zwłaszcza że coraz więcej wiemy o chorobie. Nie znamy jej źródeł, jednak specjaliści z sukcesami pracują nad formami pomocy terapeutycznej. Przykładem jest holistyczne podejście DAN! (Defeat Autism Now!), w którym osoby z autyzmem robią spektakularne postępy. Wiele z nich jest w stanie funkcjonować samodzielnie.
Co zatem powinno zwrócić uwagę rodzica?
Brak kontaktu wzrokowego i ograniczona mimika u dzieci w kołysce
Oto pierwszy, niepokojący symptom. Niemowlę nie podąża za wzrokiem rodziców. Nie podejmuje prób nawiązania kontaktu – „ucieka oczami”.
Ma także ograniczoną mimikę. Nie odwzajemnia uśmiechu. Rzadko się śmieje. Jego twarz długo pozostaje bez wyrazu.
Płaczem lub usztywnieniem reaguje na przytulanie.
Nie cieszy się przy klasycznych zabawach typu „a kuku” lub „ga ga”.
Jednak te symptomy bywają niewyraźne lub nie wywołują niepokoju rodziców przekonanych, że każde niemowlę rozwija się w innym tempie.
Bardziej widoczne nieprawidłowości pojawiają się u 2-3 latków.
Trudności w komunikacji z rodzicami i w relacjach z rówieśnikami
U dzieci około pierwszego roku życia widoczne stają się tzw. niedzielenie uwagi. Nie podążają wzrokiem za ruchem palca rodziców. Nie wskazują lub nie podają przedmiotów, o które są poproszone.
Największe jednak problemy zaczynają się wraz z rozwojem mowy. Dzieci z autyzmem zazwyczaj nie gaworzą lub zaczynają wypowiadać głoski znacznie później niż rówieśnicy.
Starsze wymawiają wyrazy w sposób bardziej melodyjny. Często nie intonują i nie pilnują akcentu. Wszystko to sprawia, że ich wypowiedzi są monotonne, pozbawione wyrazu i emocji.
Niektóre dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu wymyślają nazwy przedmiotów w zależności od ich funkcji.
Zarówno kilkulatki, jak i dorośli nie rozumieją ironii, przenośni i żartów. Dlatego trudno im wchodzić w relacje z rówieśnikami. Szczególnie w młodym wieku rodzi to szereg konfliktów. Prowadzi też do wycofania się z życia społecznego.
Zabawy dziecka z zaburzeniem ze spektrum autyzmu
To raczej samotnicy.
Nie lubią grup. Może być to spowodowane faktem, że wielu z nich wykazuje dużą wrażliwość na hałasy. Nasilenie głośnych dźwięków wywołuje u nich lęk, a nawet paniczny strach. Prowadzi nawet do agresji i autoagresji.
Dzieci autystyczne — nawet pozostawione same — bawią się zupełnie inaczej. Są mało kreatywne. Nie opierają się na pojęciach abstrakcji, która jest dla nich niezrozumiała. Zabawy polegają na ustawianiu elementów w opracowany przez siebie wzór. Zazwyczaj jedna zabawa trwa długo, a kilkulatek ciągle do niej powraca.
Relacje i interakcje społeczne
Dzieci autystyczne separują się od rówieśników. W przypadku nastolatków kontakty są płytkie i skierowane głównie na zaspokojenie swoich potrzeb.
Podobnie jest z bliskimi. Jednak w tym wypadku zaangażowanie zależy od stopnia i rodzaju zaburzenia. Niektórzy mali pacjenci są w stanie nawiązać relacje z rodzicami, uśmiechać się, okazywać miłość. Jednak dotyczy to niewielkiej grupy chorych.
Inne objawy typowe dla osób z autyzmem
- Dzieci z autyzmem mogą stawać się agresywne lub wykazywać autoagresję, przebywając w dużym hałasie. Nerwowo reagują również na nagły, głośny dźwięk.
- Nie lubią zmian. Postępują schematycznie, a wszelka modyfikacja w otoczeniu wywołuje lęk.
- Pojawia się u nich schematyczna gestykulacja. Obraz z mediów przedstawia dziecko autystyczne kołyszące się w przód i w tył. Jednak takich powtarzalnych ruchów jest znacznie więcej. Należy do nich np. klaskanie, chodzenie w kółko, mruganie oczami, pstrykanie palcami.
- Dzieci wykazują brak umiejętności analizy stanów emocjonalnych i psychicznych innych osób.
- Mają wąskie zainteresowania — często koncentrują się na wybranej dziedzinie, jednym temacie lub nawet cesze danego przedmiotu.
Co dalej?
Jeśli zauważysz u swojego dziecka część z tych objawów, koniecznie zasięgnij porady specjalistów. Pamiętaj, że spektrum autyzmu obejmuje szereg zaburzeń. Mogą one występować z różnym nasileniem i w każdym przypadku objawiają się inaczej. Dlatego niczego nie należy lekceważyć.
Właściwą diagnozę stawia jednak lekarz psychiatra. W rzeczywistości jest ona poprzedzona wielopłaszczyznowymi badaniami, w które zaangażowany jest także psycholog, pedagog, logopeda i pediatra.
