Program w ramach: „Edukacja zdrowotna dla kadry medycznej, psychologów, kadry pedagogicznej, pracowników ośrodków pomocy społecznej, obejmujące zagadnienia profilaktyki i wczesnego rozpoznawania uzależnień wśród dzieci i młodzieży oraz zapobiegania skutkom zdrowotnym wynikającym z uzależnień” .
Uzależnienia od alkoholu, nikotyny i innych substancji psychoaktywnych dzieci i nastolatków są dziś poważnym problemem. Rośnie liczba młodych ludzi, którzy często sięgają po używki, a maleje wiek, w którym mają z nimi kontakt po raz pierwszy. Brak świadomości młodych ludzi odnośnie konsekwencji, a także skłonność do ryzykownych zachowań sprawia, że to dorośli zobowiązani są do podejmowania kroków w kierunki zarówno zapobiegania, jak i rozpoznawania i interwencji w przypadku zauważenia symptomów uzależnień. Aby móc działać skutecznie, niezbędna jest odpowiednia wiedza. Fundacja Nie Widać Po Mnie rusza z programem: Czuj(ni)- Psychoedukacja w zakresie rozpoznawania i przeciwdziałania skutkom uzależnień skierowanym do kadry medycznej, pedagogicznej i psychologicznej pracującej na co dzień z dziećmi i młodzieżą.
W dalszej części artykułu:
- Statystyki: Uzależnienia dzieci i młodzieży od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych
- Źródła uzależnień wśród dzieci i młodzieży
- O programie: Czuj(ni)- Psychoedukacja w zakresie rozpoznawania i przeciwdziałania skutkom uzależnień
Statystyki: Uzależnienia dzieci i młodzieży od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych
Dostępne dane są alarmujące. Według raportu ESPAD [1.:
- 79% uczniów podstawówek i szkół średnich przynajmniej raz w roku spożywała alkohol,
- 33% badanych po raz pierwszy piło napoje procentowe do 13 roku życia, a 2,9% z nich doznało zatrucia alkoholowego
- 41% nastolatków paliło papierosy przynajmniej raz w życiu, a 2,9% sięgnęło po nie po raz pierwszy przed 13 rokiem życia,
- 11% osób poniżej 13 roku życia sięgnęło po e-papierosa,
- 17% europejskich nastolatków przynajmniej raz w życiu zażywało nielegalnych narkotyków, np. konopii indyjskich, metamfetaminy, a 2,4% po raz pierwszy spróbowało ich do 13 roku życia.
Według rządowego portalu pacjent.gov.pl [2] wiek, w którym młodzież sięga po raz pierwszy po alkohol, to 12-16 lat.
Źródła uzależnień wśród dzieci i młodzieży
Na ryzyko wystąpienia uzależnień wśród nastolatków wpływa wiele czynników. Z pewnością do najważniejszych należy naturalna potrzeba akceptacji rówieśniczej, która mocno zaznacza się w okresie adolescencji [3]. Zachowania kolegów i ich pozytywny stosunek do spożywania alkoholu i innych substancji w dużym stopniu skłania innych do takich wyborów. Młodzi ludzie, wchodząc w wiek dorosły, poszukują swojej tożsamości, a tę często identyfikują właśnie z akceptacją otoczenia, a to wiąże się z przeświadczeniem o konieczności dopasowania się do reguł i zachowań panujących w grupie.
Jednocześnie w tym wieku maleje wpływ rodziców i opiekunów na zachowania nastolatków. Otrzymują one większą swobodę, niezależność, a to oznacza zmniejszenie kontroli rodzicielskiej, co ułatwia ryzykowne działania. [3].
Duże znaczenie ma także akceptacja społeczna takich używek, a także ich bezproblemowa dostępność. Według przytaczanego raportu ESPAD aż 80% badanych przyznało, że bez trudu mogli zdobyć alkohol, a 60% nie miała problemów z zakupem papierosów. Za równie łatwo dostępne uznane było przez nich konopie indyjskie [1].
Wpływ na zwiększone ryzyko wystąpienia uzależnień od substancji psychoaktywnych mają także czynniki indywidualne oraz predyspozycje jednostki. Jednym z nich jest specyficzny okres, w który wchodzą nastolatkowie. Poszukiwanie własnej tożsamości i indywidualności może przejawiać się “sprzeciwem” w stosunku do reguł i “ograniczeń” narzucanych przez dorosłych. Wyrazem tego może być chęć podejmowania działań ryzykownych, w tym spożywania alkoholu, palenia papierosów i sięgania po inne, nielegalne używki, których “zakazują” opiekunowie.
Na uzależnienia bardziej narażone są także nastolatkowie:
- ze słabą odpornością psychiczną,
- z niskim poczuciem własnej wartości,
Ciekawych, chociaż równie niepokojących spostrzeżeń dostarczają polscy specjaliści. Twierdzą oni, że wzrost spożycia alkoholu wynika także z większej akceptacji takich zachowań przez dorosłych, którzy coraz częściej pozwalają nastolatkom na jego spożywanie w domu i w ich obecności. [4]
O programie: Czuj(ni)- Psychoedukacja w zakresie rozpoznawania i przeciwdziałania skutkom uzależnień
Najważniejszą rolę w szerzeniu wśród dzieci i młodzieży wiedzy na temat uzależnień, ich źródeł, zagrożeń, sposobu powstawania oraz konsekwencji pełnią nadal dorośli. Profilaktyka z psychoedukacją ma kluczowe znaczenie dla kształtowania właściwych postaw u młodych ludzi, co w dłuższej perspektywie może zahamować alarmujące tendencje sięgania po substancje psychoaktywne.
Jednocześnie to na dorosłych spoczywa obowiązek rozpoznawania i reakcji na symptomy uzależnień wśród nastolatków, z którymi na co dzień się stykają lub pracują. Odpowiedzialność ta leży nie tylko na rodzicach, ale także na wszystkich z otoczenia nieletnich, czyli na przedstawicielach kadry medycznej, pedagogicznej i na pracownikach opieki społecznej.
Każda z tych grup ma unikalne możliwości i narzędzia, które może wykorzystać do działań zarówno prewencyjnych, jak i do interwencji w przypadku zauważenia problemu. Aby ten potencjał mogli wykorzystać, niezbędna jest odpowiednia, rzeczowa i rzetelna wiedza. Właśnie taką dostarczamy w ramach realizacji programu: “Czuj(ni) – Psychoedukacja w zakresie rozpoznawania i przeciwdziałania skutkom uzależnień”.
Do kogo skierowany jest program?
Fundacja Nie Widać Po Mnie w ramach realizacji programu prowadzi działania psychoedukacyjne dla:
- kadry medycznej,
- kadry pedagogicznej,
- pracowników socjalnych.
Cele programu
Nadrzędnym celem, jaki chcemy osiągnąć po zakończeniu przedsięwzięcia, jest zwiększenie świadomości i wiedzy u osób pracujących z dziećmi i młodzieżą na temat zagrożeń, wczesnych objawów, następstw i leczenia uzależnień od substancji psychoaktywnych oraz uzależnień behawioralnych.
Wśród celów szczegółowych są:
- opracowanie materiałów edukacyjnych w formie ebooków dla każdej grupy docelowej
- przygotowanie materiałów edukacyjnych w formie podcastów,
- zapewnienie dostępności do materiałów,
- zwiększenie wiedzy uczestników na temat uzależnień, symptomów uzależnienia, sposobach leczenia i przeciwdziałania.
Działania te rozszerzymy o przeprowadzenie webinarów, w których prelegentami będą specjaliści z dziedziny uzależnień dzieci i młodzieży, zdrowia psychicznego oraz zdrowego stylu życia.
Program realizowany będzie do 15 grudnia 2025 r.
Zadanie dofinansowane ze środków z budżetu Województwa Mazowieckiego
Źródła.
- https://data.espad.org/alcohol-use/
- https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/czy-twoj-nastolatek-ma-problem-z-alkoholem
- Dielman TE, Butchart AT, Shope JT, Miller M. Environmental correlates of adolescent substance use and misuse: implications for prevention programs. Int J Addict. 1990-1991;25(7A-8A):855-80. doi: 10.3109/10826089109071027. PMID: 2131323.
- https://www.termedia.pl/poz/Dorosli-oswajaja-dzieci-z-alkoholem,50504.html
