Według danych Komendy Głównej Policji w 2024 r. największy spadek samobójstw odnotowano w grupie osób poniżej 19 roku życia!!! Było ich o 12,4% mniej w stosunku do roku ubiegłego. Czy dane dotyczące samobójstw dzieci i nastolatków w 2024 r. to już powody do dumy? Czy może to sygnał do jeszcze bardziej wytężonej pracy?
Najnowsze dane Komendy Głównej Policji zaprezentowano podczas konferencji zorganizowanej przez Biuro ds. Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym, która odbyła się w miniony poniedziałek, 20 stycznia 2025 r., a najwięcej uwagi poświęcono dzieciom i młodzieży. W panelu udział wzięli:
Wojciech Konieczny – sekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia
Paulina Piechna-Więckiewicz – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej
prof. dr hab. Marek Konopczyński – pełnomocnik Ministra Sprawiedliwości ds. Nieletnich
nadinspektor Tomasz Michułka – zastępca Komendanta Głównego Policji ds. kryminalnych
dr Halszka Witkowska – Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Suicydalnego. lider trzech zadań Krajowego Programu Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym.
Na sali – poza głównym gronem panelistów – obecna była także Lucyna Kicińska, ekspert biura ds. samobójstw dzieci i młodzieży
Spotkanie prowadziła:
Anna Gil – Kierownik Narodowego Programu Zdrowia
Podczas godzinnej dyskusji poruszano nie tylko temat statystyk, ale także działań podejmowanych w ostatnich latach zmierzających do zahamowania przyrostu liczby prób samobójczych wśród nieletnich. W szczególności wiele miejsca poświęcono współpracy międzyresortowej, z naciskiem na kooperację Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Edukacji Narodowej. Jak na wstępie podkreśliła prowadząca, Anna Gil: – Zdrowie, a zwłaszcza zdrowie psychiczne to ten obszar, w którym wspólnie musimy podejmować decyzje, wspólnie reagować i wspólnie pracować.
Próby suicydalne i samobójstwa dzieci i nastolatków w 2024 r.: Statystyki
Po raz pierwszy od 2020 r. łączna liczba samobójstw w ogólnej populacji spadła poniżej 5000 i wyniosła w 2024 r. 4845. Było to mniej o 7,4% w stosunku do 2023 r.
Największy spadek, bo aż 12,4%, zanotowano właśnie w grupie najmłodszych, czyli dzieci i nastolatków poniżej 19 roku życia. – Proszę zauważyć, że ta tendencja utrzymuje się już od dwóch lat – podkreśliła dr Halszka Witkowska, która brała czynny udział w opracowywaniu i komentowaniu zgromadzonych danych.
Charakterystyczny dla tej grupy wiekowej jest brak znacznych dysproporcji pomiędzy liczbą samobójstw dziewczyn i chłopców, chociaż nadal to ci drudzy stanowią większość. W 2024 r. na 127 samobójstw, 72 popełnili nieletni chłopcy.
Dla porównania w ogóle populacji sytuacja ta jest inna. Na 4845 samobójstw, aż 4088 dotyczyło mężczyzn.
Próby samobójcze
Jak przyznała dr. Witkowska, dane Komendy Głównej Policji w tym zakresie nie oddają w pełni rzeczywistości. Nadal bowiem część przypadków nie jest zgłaszanych, a o próbach samobójczych wiedzą tylko najbliżsi – zazwyczaj rodzice, rzadziej przyjaciele.
Dane nadal są alarmujące. Chociaż wzrost liczby zdarzeń suicydalnych w grupie wiekowej poniżej 19 roku życia nie jest skokowy, to nadal tendencja utrzymuje się na poziomie 3pp.
Zaskakująca jest natomiast liczba prób samobójczych wśród dziewcząt: z 2054 zgłoszonych przypadków, aż 1599 dotyczyło właśnie ich.
Ważnych danych dostarczył także przedstawiciel Komendy Głównej Policji, w której szeregach funkcjonuje Sekcja Obsługi Całodobowej Wydziału Wywiadu Kryminalnego Centralnego Biura Cyberprzestępczości prowadząca całodobowe dyżury, których zadaniem jest przyjmowanie i obsługa zgłoszeń wypływających od instytucji, z telefonów zaufania, od osób indywidualnych czy też bezpośrednio z internetu dotyczących realnego podejrzenia wystąpienia zdarzenia suicydalnego. Obsługa tego typu informacji polega na błyskawicznym wyszukiwaniu danych zarówno personalnych, jak i lokalizacyjnych, a następnie wysyłaniu pomocy. W 2024 r. takich deklaracji dyżurni odebrali 2917 (2380 w 2023), a skutecznie udało się zidentyfikować 2794 osoby i zapobiec deklarowanej próbie samobójczej. Te działania z pewnością uznać można za ogromny sukces polskiej policji.
Urszula Szybowicz, Prezes Fundacji Nie Widać Po Mnie: komentarz do danych dotyczących samobójstw dzieci i nastolatków w 2024 r.
Z jednej strony z pewnością dużym optymizmem napawają informacje o tendencji spadkowej samobójstw wśród dzieci i młodzieży, których było o 12% mniej w stosunku do roku ubiegłego. Z drugiej jednak nie zmienia to faktu, że nadal było to o 127 młodych osób za dużo. Za każdą z nich stoi osobista, tragiczna historia młodego człowieka, który nie otrzymał adekwatnego do potrzeb wsparcia odpowiednio wcześnie. Z tej perspektywy zupełnie też inaczej prezentują się wyniki dotyczące prób samobójczych w tej grupie wiekowej, gdzie nadal widzimy wzrost. Wprawdzie, zgadzam się z dr Witkowską, że jest on niewielki, jeśli porównujemy lata covidowe, jednak nadal jest, a ja bardzo chciałabym, by ten trend się odwrócił.
Niezaprzeczalnie jednak cieszy mnie fakt, że podczas konferencji wielokrotnie podkreślano, jak wielkie znaczenie mają działania profilaktyczne i psychoedukacyjne dla zmiany tych smutnych statystyk. Większa świadomość społeczeństwa, przełamanie tabu i wstydu może stać za wynikiem rosnącej liczby zgłaszanych prób samobójczych. To też może być przyczyną rosnących statystyk. A to dobrze. Potwierdza bowiem, że działania, które prowadzimy w Fundacji Nie Widać Po Mnie, jak i podobne podejmowane przez inne instytucje pozarządowe, odczarowują depresję, lęki, chorobę afektywną dwubiegunową czy schizofrenię. Pokazują, że zaburzeń nie należy się wstydzić, a proszenie o pomoc to oznaka siły, a nie słabości. Dzięki temu my – jako społeczeństwo – nauczyliśmy się reagować. Z jednej strony chętniej i szybciej szukamy wsparcia specjalistów zdrowia psychicznego, a rodzice szybciej sięgają po nie dla swoich dzieci. Z drugiej natomiast częściej młodzi ludzie reagują na niepokojące zachowania bliskich czy rówieśników – kolegów i koleżanek ze szkolnej ławki. I nie tylko znajomych. Obrazują to efekty całodobowego dyżuru Centralnego Biura Cyberprzestępczości. 2497 zidentyfikowanych osób (tak nastolatków, jak i dorosłych), to – dla mnie – 2497 uratowanych istnień. To napawa podziwem dla pracy specjalistów policyjnych i ulgą, że nasze działania przynoszą efekty.
Jednak nie mogę też nie zgodzić się z Wojciechem Koniecznym, Sekretarzem Stanu w Ministerstwie Zdrowia, który stwierdził, że jeszcze nie czas na zbytni triumfalizm. Jeszcze przed nami wiele do zrobienia. Co więcej, z mojego punktu widzenia ważna jest nie tylko współpraca międzyresortowa, która, jak podkreślano na konferencji, zaczyna działać sprawnie i prężnie. Warto też wdrażać współpracę międzyinstytucjonalną, gdyż nadal potencjał organizacji pozarządowych, takich jak Fundacja Nie Widać Po Mnie, nie jest w pełni wykorzystywany przez resorty czy placówki oświatowe. A jestem przekonana, że razem możemy znacznie więcej.
Może Cię zainteresować:
Jak rozmawiać z dzieckiem w depresji?
Przyczyny depresji dzieci i młodzieży – Fundacja Nie Widać Po Mnie
Objawy depresji dzieci i młodzieży